Pamięci Sybiraków

W 2023 roku obchodzimy 83. rocznicę pierwszej masowej wywózki Polaków na Sybir, która rozpoczęła się 10 lutego 1940 roku. Była to jedna z czterech akcji deportacyjnych przeprowadzonych przez władze Związku Sowieckiego po agresji na Polskę we wrześniu 1939 roku.

W pierwszej wywózce znalazło się około 140 tysięcy obywateli polskich różnych narodowości, głównie rodziny urzędników państwowych, wojskowych i ziemian. Wielu z nich nie przeżyło transportu lub zmarło z wycieńczenia i chorób na zimnym i odległym Wschodzie. Łącznie w latach 1940-1941 wywieziono na Sybir około 330 tysięcy Polaków. Niektórzy z nich wrócili do kraju po podpisaniu układu Sikorski-Majski w 1941 roku, inni dołączyli do armii gen. Andersa lub zostali ewakuowani do Iranu. Jednak wielu Sybiraków nigdy nie powróciło do ojczyzny lub wróciło dopiero po wielu latach.

W nocy z 12 na 13 kwietnia 1940 r. miała miejsce druga deportacja określana także mianem „kwietniowej”. Ucierpiały w niej rodziny wielu urzędników administracji: wojskowych, pracowników państwowych, policjantów, nauczycieli, działaczy społecznych, przedsiębiorców. Większość z ponad 60 tysięcznej rzeszy ludzi stanowiły kobiety i dzieci (dane NKWD), które wywożono w północne rejony Kazachskiej SRR. 13 kwietnia obchodzimy także Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej.

Pamięć o ofiarach zsyłek na Sybir jest pielęgnowana przez różne instytucje i organizacje, w tym lokalny oddział Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich. W wielu miastach Polski odbywają się uroczystości upamiętniające tę tragiczną kartę historii narodu polskiego. Co roku spotykamy się na cmentarzu komunalnym w Głubczycach przy kamieniu pamięci poświęconemu wywiezionym wbrew swej woli na wschód i pomordowanym w Katyniu.

Pamiętajmy o tych, którzy ponieśli najwyższą cenę za wierność Polsce i jej niepodległości. Niech ich los będzie dla nas przestrogą i inspiracją do budowania lepszego świata, opartego na szacunku dla praw człowieka i godności narodowej.